MARIA SKŁODOWSKA – CURIE
Życie w ojczyźnie
7 listopada 1867 roku w Warszawie (będącej wówczas częścią zaboru rosyjskiego), przy ulicy Freta 16 i gdzie obecnie znajduje się muzeum poświęcone jej pamięci, urodziła się Maria Salomea Skłodowska, najmłodsze, piąte dziecko Władysława i Bronisławy Skłodowskich.
Pochodziła z rodziny drobnoszlacheckiej, inteligenckiej, legitymującej się herbami: Dołęgi i Topora, w której zwracano uwagę na wykształcenie dzieci (troje z rodzeństwa zostało lekarzami), w tym na naukę języków obcych. Rodzice byli pedagogami: ojciec – nauczyciel fizyki i matematyki, dyrektor męskiego gimnazjum; matka kierowała prywatną szkołą dla dziewcząt, w której pierwsze nauki pobierała mała Maria. Więzy rodzinne w domu Skłodowskich były silne, członkowie rodziny byli ze sobą bardzo zżyci. W rodzinie panował kult nauki, pracy i wartości patriotycznych.
W dzieciństwie Maria traci matkę i siostrę – te przeżycia bardzo wpłynęły na jej światopogląd. Zwraca się w stronę nauk ścisłych, uważając je jako coś niezawodnego w zrozumieniu rzeczywistości. To w nich szuka odpowiedzi o świecie.
Jestem z tych, którzy wierzą, że Nauka jest czymś bardzo pięknym. Uczony jest w swoim laboratorium nie tylko technikiem, wpatrzonym w zjawiska przyrody, wzruszające jak baśń czarodziejska.
W 1883 roku ukończyła ze złotym medalem III Gimnazjum Żeńskie w Warszawie. W latach 1886 – 1889 podjęła pracę jako guwernantka, najpierw w Krakowie, później w Szczukach pod Przasnyszem ( dzisiejsze województwo mazowieckie), z myślą o tym, aby pomóc w opłaceniu nauki studiującej za granicą siostrze Bronisławie. Poza pracą w rodzinie ziemiańskiej znajdowała czas, aby uczyć dzieci wiejskie czytania, pisania i liczenia w języku polskim, co było działalnością zakazaną przez zaborcę.
W latach 1889 – 1891, po powrocie do Warszawy, próbuje studiować na nielegalnej uczelni zwanej Uniwersytetem Latającym ( gdzie pozwolono uczyć się kobietom). Pragnie jednak zapisać się na bardziej prestiżowy Uniwersytet Warszawski, ale w poczet studentów nie przyjmowano kobiet. Mimo tych przeciwności czas pobytu w Polsce( pod zaborami), jeszcze przed wyjazdem za granicę, okazał się dla niej inspirujący – nawiązała kontakt ze środowiskiem tamtejszych naukowców. Dzięki nim – w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa – poznała tajniki analizy chemicznej, którą wykorzystała w przyszłości pracując nad wyizolowaniem pierwiastków.
Życie we Francji
W 1891 roku w wieku 24 lat wstępuje na Uniwersytet w Paryżu na wydział Nauk Ścisłych (matematyczno – przyrodniczy) Sorbony. Jest jedną z niewielu studentek. Tym razem w zapewnieniu warunków bytowych pomaga jej mieszkająca we Francji siostra Bronisława, odwzajemniając otrzymane wcześniej wsparcie finansowe. W 1893 roku odebrała dyplom z bardzo dobrą oceną ukończenia studiów na wydziale fizyki, a w 1894 na wydziale matematyki. Po ukończeniu studiów powraca na krótki czas do kraju, ale nie mogąc tam pracować naukowo, wyjeżdża ponownie do Paryża. Jeszcze będąc na studiach poznaje swego przyszłego męża – Pierre’a Curie, profesora fizyki. Zakłada szczęśliwą rodzinę, przyjmuje obywatelstwo francuskie, ale nigdy nie wyrzeknie się swojego polskiego pochodzenia, używa podwójnego nazwiska Skłodowska – Curie, przyjeżdża do kraju, jak może najczęściej z mężem i dziećmi. I całkowicie poświęca się pracy naukowo – badawczej. Zaczyna pracować w( przekształconym ze starej szopy) laboratorium męża, który wkrótce dołącza się do badań. W 1896 roku datuje się pierwsze początki jej pracy nad właściwościami soli uranu. W 1898 roku wspólnie odkrywają dwa nowe pierwiastki promieniotwórcze – polon, nazwany na cześć polskiej ojczyzny, oraz rad – niszczący tkanki nowotworowe. Wynalezione pierwiastki nigdy nie zostały przez nich opatentowana.
Rad nie powinien wzbogacić nikogo. Należy do wszystkich ludzi.
Rok 1903 okazuje się być bardzo ważnym dla małżeństwa Curie. Maria jako pierwsza kobieta we Francji broni z sukcesem rozprawę doktorską i otrzymuje upragniony tytuł doktora na Sorbonie za swe « Badanie nad substancjami promieniotwórczymi» , a wraz z mężem i Henrykiem Becquerelem Nagrodę Nobla z fizyki za wyniki badań nad zjawiskiem promieniotwórczości, m.in. za odkrycie istnienia pierwiastków promieniotwórczych. Początkowo Szwedzka Akademia Królewska bierze pod uwagę tylko nagrodzenie naukowców – mężczyzn, jednakże mąż Marii Pierre Curie stanowczo wstawia się za żoną. Kilka lat później Pierre Curie ginie w wypadku. Maria Skłodowska – Curie otrzymuje po nim katedrę fizyki zostając tym samym pierwszą kobietą – profesorem na paryskiej Sorbonie. Pozostaje sama, z dwójką małych dzieci, ale nie poddaje się trudnościom losu i kontynuuje badania, które zaowocują przyznaniem jej w 1911 roku– po raz drugi, samodzielnie – Nagrody Nobla z dziedziny chemii za wyodrębnienie czystych postaci pierwiastków: polonu i radu, i za opracowanie metody dokładnego pomiaru aktywności promieniotwórczej pierwiastka radu.
Polsko – francuski okres życia
W 1912 roku inicjuje budowę Instytutu Radowego w Paryżu – placówki o charakterze medyczno-badawczym, w której prowadzono szeroko zakrojone badania z zakresu leczniczego działania promieniotwórczości dla ratowania życia i zdrowia ludzkiego. Równocześnie nadzoruje otwarcie pierwszej pracowni radiologicznej w Polsce. Natomiast Instytut Radowy na wzór francuskiego zostaje otwarty w Warszawie w 1932 roku. Maria Skłodowska – Curie jest obecna przy kładzeniu kamienia węgielnego pod jego budowę oraz przyjeżdża na uroczyste otwarcie. Do końca życia interesuje się działalnością polskiego instytutu. Finansuje wyposażenia laboratoriów, w tym zakup bardzo drogiego radu. Wspieranie nauki polskiej podnoszącej się po odzyskaniu niepodległości stanie się jej priorytetem.
Obydwa instytuty działają dzięki zbiórkom funduszy publicznych, w akcjach których Maria Skłodowska – Curie będzie bardzo zaangażowana. W tym celu dużo podróżuje; będąc w podróży do Stanów Zjednoczonych jako misję obiera sobie gromadzenie środków na przyszłe ośrodki badawcze we Francji i w Polsce. Na wieść o wybuchu I wojny światowej Maria Skłodowska – Curie osobiście wywozi rad – niczym najcenniejsze dzieło sztuki – i ukrywa go w Bordeaux dla potomnych.
Zapoczątkowuje przy współpracy z Czerwonym Krzyżem nowatorską praktykę diagnozowania rannych żołnierzy przebywających w prowizorycznych szpitalach polowych. Jako jedna z pierwszych kobiet zdobywa prawo jazdy i samochodami wyposażonymi w aparaturę rentgenowską ( tzw. specjalne mobilne stacje radiologiczne) jeździ w pobliże linii frontu i na miejscu dokonuje prześwietleń obrażeń poszkodowanych żołnierzy, umożliwiając tym samym szybkie operacje i ratując wielu z nich przed amputacjami. Szkoli wykwalifikowany personel medyczny – techników radiologów.
Nauka leży u podstaw każdego postępu, który ułatwia życie ludzkie i zmniejsza cierpienie.
Po I wojnie światowej, gdy paryski Instytut Radowy zostaje ponownie otwarty, Maria Skłodowska – Curie wznawia intensywną pracę badawczą i dydaktyczną. Przyjmuje wielu studentów z wolnej już Polski, kształci międzynarodową kadrę naukową. Uczona była zawsze orędowniczką niepodległości Polski i jej prężnego rozwoju, ale unikała otwartego zaangażowania w życie polityczne któregokolwiek z krajów. Pragnęła pozostać neutralna politycznie i skupiać się wyłącznie na zagadnieniach radioaktywności.. W 1922 roku Maria Skłodowska – Curie decyduje się uczestniczyć w pracach Komisji Współpracy Narodowej utworzonej w ramach Ligi Narodów i pozostaje w jej szeregach prawie do końca życia.
Z ramienia tej komisji starała się pomagać sprawom polskim na arenie międzynarodowej, np. poszukując różnych źródeł pomocy dla polskich inicjatyw intelektualnych i kulturalnych, jaką mogła zaoferować Liga Narodów dla odrodzonych po I wojnie światowej państw. Tworzy projekty dotyczące zasad przyznawania pomocy naukowej, jak stypendiów międzynarodowych, w tym dla wybitnie uzdolnionych naukowców z Polski, warunków formowania się międzynarodowych grup specjalistów, także z obecnością badaczy z Polski, inicjuje ideę wymiany młodzieży szkolnej z różnych krajów. Wdraża nietypową metodę nauki dzieci: poprzez laboratoria pokazowe i osobiste doświadczenie. Bierze udział w obradach komisji, dyplomatycznie dążąc do takiego uchwalania szeregu ustaw, aby były one jak najbardziej korzystne dla jej ojczystego kraju. Dała się poznać jako aktywna rzeczniczka pomocy Polsce przez co strona francuska zarzucała jej niedostateczną dbałość o « francuskie interesy».
Tragedią jest zbrodnicze wykorzystywanie zdobyczy nauki, brak troski o robotników, brak właściwych zabezpieczeń, żądza osiągnięcia jak największych zysków jak najmniejszym kosztem.
W życiu prywatnym Maria Skłodowska – Curie była mamą dwóch córek, które zawsze życzliwie wypowiadały się o kraju rodzinnym matki. Lubiła aktywnie spędzać czas: jeździć na rowerze, chodzić po górach ( chętnie odwiedzała Tatry). W środowisku naukowym uważana była za osobę nie zepsutą przez sławę ( opinia A. Einsteina).
Umiera 4 lipca 1934 roku w sanatorium w Sancellemoz ( Alpy Francuskie) na skutek choroby – rodzaju białaczki spowodowanej długoletnią pracą z substancjami promieniotwórczymi. Zostaje pochowana we wspólnym grobie u boku męża w Sceaux pod Paryżem – w miejscowości, w której zawarli związek małżeński.
Uhonorowanie
Ogłoszona przez współczesnych za największą kobietę – naukowca wszech czasów. Do dziś jest jedyną kobietą, która posiadła dwie Nagrody Nobla z dwóch różnych dziedzin naukowych.
20 kwietnia 1995 roku prochy małżeństwa Curie przeniesiono do Panteonu w Paryżu w dowód uznania zasług dla nauki każdego z nich z osobna. Ponadto Maria Skłodowska – Curie otrzymała najwyższe odznaczenie ze strony władz francuskich – Order Narodowy Legii Honorowej i polskich – pośmiertnie Order Orła Białego, liczne doktoraty honorowe i honorowe obywatelstwo Warszawy.
Trzeba mieć wytrwałość i wiarę w siebie. Trzeba wierzyć, że człowiek jest do czegoś zdolny i osiągnąć to za wszelką cenę.
Galeria
